Kara pozbawienia wolności, czyli 5 ciekawostek zza krat

Zakładam, że pewnie większość z Was Czytelników, nie miała okazji, jak dotychczas przebywać w zakładzie karnym, a przynajmniej nie w charakterze skazanego. Mam nadzieję, że to założenie nie jest poczynione na wyrost i zbyt optymistycznie. Jeżeli jednak myślicie, że kara pozbawienia wolności w ogóle Was nie dotyczy, to jako ciekawostkę powiem Wam, że kiedyś pod salą rozpraw usłyszałam, że ludzie dzielą się na tych, którzy już zostali skazani i na tych, którzy mają to jeszcze przed sobą. Osoba wypowiadająca te słowa była ode mnie znacznie bardziej doświadczona zawodowo, więc możliwe , że jest w tym ziarno prawdy.

Kto czytał wpis o tym czy lepiej jest kraść czy oszukiwać ten wie, że w konflikt z prawem można popaść w bardzo prozaiczny sposób. Jeżeli jesteście zainteresowani tym, jakie rodzaje zakładów karnych mamy w Polsce, kto do jakich zakładów trafia, ile widzeń przysługuje skazanym albo czy i w których zakładach cele są otwarte a w których zamknięte, to dajcie koniecznie znać w komentarzach.  Jeżeli temat ten Was interesuje, niezależnie od tego czy dla celów czysto poznawczych czy jako wskazówka na przyszłość lub przestroga, to przygotuję dla Was oddzielny wpis ( bądź wpisy) na ten temat.

Dziś dla Was 5 ciekawostek dotyczących praw i obowiązków oraz zakazów dotyczących osób skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym :

1. Prawo skazanego do wypoczynku 

Każdy ze skazanych ma prawo do wypoczynku niezbędnego dla zdrowia. Kodeks Karny Wykonawczy zapewnia skazanym w ciągu doby prawo do co najmniej godzinnego spaceru i 8-godzinnego czasu przeznaczonego na sen. Prawo do dłuższych spacerów przysługuje kobietom ciężarnym i karmiącym oraz tym, które  pomimo pozbawienia wolności sprawują stałą i bezpośrednią opiekę nad dzieckiem. Podczas spaceru należy się zachowywać porządnie, bowiem w razie naruszenia przez skazanego ustalonego sposobu odbywania spaceru, może on być zakończony przed czasem (spacer oczywiście).

2. Umieszczenie w tzw. „ izolatce”

W przypadku popełnienia przez skazanego poważnego przewinienia, naruszającego w poważnym stopniu obowiązującą w zakładzie karnym dyscyplinę i porządek może mu zostać wymierzona kara  dyscyplinarna polegająca na umieszczeniu w celi izolacyjnej. Skazanego osadza się wówczas w pojedynczej celi oraz uniemożliwia mu się kontakt z innymi skazanymi. Na ten czas, a może to trwać do 28 dni, skazany traci możliwość korzystania z widzeń, z telefonu, z udziału w różnego rodzaju zajęciach kulturalno-oświatowych czy sportowych. Skazany nie może również korzystać z własnej odzieży i obuwia oraz dokonywać zakupów żywieniowych. Nawet wówczas należy jednak skazanemu umożliwić udział w nabożeństwie w warunkach uniemożliwiających mu kontakt z innymi skazanymi.

3. Przedmioty, które skazani mogą posiadać w celi

Spotykam się czasem z takimi opiniami, że więzienie to takie wakacje na koszt państwa. A bo to jeść za darmo dadzą i spać jest gdzie i właściwie człowiek się nie musi niczym martwić, a i telewizje poogląda przed snem i na komputerze pogra. Żyć nie umierać. Jak to jest z tymi telewizorami? Co skazany może posiadać w celi? Ano zgodnie z przepisami przede wszystkim, oprócz dokumentów związanych z postępowaniem, którego jest uczestnikiem może posiadać też na przykład wyroby tytoniowe, środki higieny osobistej, przedmioty osobistego użytku, zegarek. Może posiadać również żywność, ale tylko do 6 kilogramów. Dozwolone jest posiadanie fotografii członków rodziny i osób bliskich, a także przedmioty kultu religijnego, materiały piśmienne, notatki osobiste, książki, prasę i gry świetlicowe.

Jeżeli chodzi o telewizor, to nie jest to dopuszczone od tak sobie. Skazany może posiadać w celi sprzęt audiowizualny, komputerowy oraz inne przedmioty (na przykład podnoszące estetykę pomieszczenia) jedynie za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego. Wtedy taki sprzęt dostarcza skazanemu rodzina (albo inne osoby).

Skazany nie może posiadać  jednak środków łączności, przedmiotów i dokumentów, które mogą stanowić zagrożenie dla porządku lub bezpieczeństwa w zakładzie karnym.

4. Nagrody

Wysiłki skazanych, którzy w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności wyróżniają się dobrym zachowaniem, mogą zostać nagrodzone. W jaki sposób? Mogą otrzymać na przykład pochwałę albo uzyskać zatarcie otrzymanych wcześniej kar dyscyplinarnych. Mogą otrzymać również nagrodę rzeczową lub pieniężną, pozwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych czy sportowych lub na  dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych, albo na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej. Możliwych do uzyskania nagród jest sporo, jednak te najbardziej motywujące, to nagrody związane z tzw. widzeniami.  Skazani mogą otrzymać dodatkowe lub dłuższe widzenie, albo takie bez udziału osoby dozorującej ( również w osobnym pomieszczeniu).

Istnieją również tzw. nagrody wolnościowe. Są nimi  zezwolenie na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania, na okres nie przekraczający jednorazowo 30 godzin, oraz zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nie przekraczający jednorazowo 14 dni. Nagrody te mogą otrzymać jedynie dobrze rokujący więźniowie, czyli tacy którzy poprzez swoje zachowanie w zakładzie wykazali, że można co do nich przypuszczać, że poza zakładem karnym będą przestrzegać prawa. Muszą oni również wykazać się odpowiednim więziennym stażem.

5. Wygląd

Skazany odbywający karę pozbawienia wolności może przekonać się o tym, że  ingerencja w prawa i wolności osobiste podlegają znacznym ograniczeniom również w sferze prawa do decydowania o własnym wyglądzie. W więzieniu nie można ot tak sobie bawić się swoim wizerunkiem. Kodeks Karny Wykonawczy stanowi bowiem, że skazanemu nie wolno zmieniać wyglądu zewnętrznego w sposób utrudniający identyfikację, w szczególności poprzez zgolenie lub zapuszczenie przez skazanego włosów, brody lub wąsów albo zmianę ich koloru, chyba że uzyska na to zgodę dyrektora zakładu karnego.

Ingerencja w prawo skazanego do decydowania o swoim wizerunku wydaje się być może kwestią błahą, ale okazuje się, że jest na tyle poważna, że zajmował się nią nawet Europejski Trybunał Praw Człowieka. Sprawa nie była związana z Polską, ale z sąsiadującą z nami Litwą. Skargę złożył skazany, któremu uniemożliwiono zapuszczenie brody w zakładzie karnym. Argumentowano przy tym, że zakaz noszenia brody jest motywowany chęcią utrzymania porządku w więzieniu i zapobieganiem przestępczości. Trybunał uznał jednak, że zakaz ten nie był uzasadniony i że w tym przypadku doszło do naruszenia Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Sprawą możliwości noszenia brody przez skazanych zajmował się również Sąd Najwyższy w USA, który przyznał rację skazanemu będącemu muzułmaninem, który wskazywał, że zakazanie mu noszenia brody narusza jego wolność religijną.

Chociaż nie życzę Wam pobytu w zakładzie karnym, mam nadzieję, że wpis był dla waz zbiorem w miarę interesujących ciekawostek i chociaż trochę odbrązowił zimne i suche przepisy prawa. Dodam jeszcze tylko, że Kodeks Karny Wykonawczy, nawet dla prawników, nie jest takim aktem prawnym, który jest znany od deski do deski i czytany do poduszki. Przepis dotyczący zakazu zmiany wyglądu zewnętrznego okazał się ciekawostką nawet dla kilku znajomych po fachu.